Azərbaycanın əmək bazarı: Qiymətlər ceyran belində, qul əməyinə isə qəpik-quruş təklif edilir

Sputnik.az saytında dərc edilən, Nigar İsgəndərovanın Azərbaycanın əmək bazarını araşdırdığı yazısını sizə təqdim edirik. 

Qazın qiyməti qalxıb, digər sahələrdə də bahalaşma müşahidə edilir, amma əmək bazarında təklif edilən işlərə görə çox aşağı əməkhaqqı nəzərdə tutulur. Məsələn, Alman dili müəllimi vakansiyasına görə əməkhaqqı 150 manatdan başlayır.

Koronavirus pandemiyasının yaratdığı iqtisadi məhdudlaşmalar, habelə dünya ölkələrində ayrı-ayrı istehlak məhsullarının istehsal həcmlərinin aşağı düşməsi dünya iqtisadiyyatına və beynəlxalq bazarlara öz təsirini göstərir. Son bir ildə dünya bazarlarında bütün əsas ərzaq məhsulları üzrə qiymətlər davamlı şəkildə artmaqdadır.

Dünya enerji bazarlarında müşahidə olunan qiymət artımları bu prosesi daha da sürətləndirir. Xüsusilə təbii qazın dünya bazarında qiymət artımı izlənilir. Qiymətlərin artıma doğru istiqamətlənməsi nəticəsində bir çox ölkələrdə təbii qazdan istifadə edən sahələr üçün tariflər dəyişib, o cümlədən istehlakçı kateqoriyaları üçün kommunal xərclər artıb. Məlum olduğu kimi, Tarif Şurasınını 30 iyun tarixli qərarı ilə iyulun 1-dən Azərbaycanda da təbii qazdan istifadə tariflərində artım baş verib.  

Məlumat üçün bildirək ki, 2020-ci ildə 1 kubmetr təbii qazın tarifi əhali abonenti üzrə Ankarada (Türkiyə) orta hesabla 32 qəpik, Kiyevdə (Ukrayna) 32,6 qəpik təşkil edib. Hazırda Ankarada 32-40 qəpik, Kiyevdə isə 54 qəpik səviyyəsindədir. Yeni müəyyənləşdirilmiş tariflər bəzi ölkələrin tarifləri ilə müqayisədə yenə aşağıdır. Belə ki, 1 kubmetr təbii qazın tarifi əhali üzrə Gürcüstanda 19,7-29,5 qəpik, Belarusda 9,2-34,2 qəpik, Rusiyada 11,9-16,5 qəpik arasında dəyişir. 1 kubmetr təbii qazın tarifi qeyri-əhali abonenti üzrə isə hazırda Türkiyədə orta hesabla 35-49 qəpik, Ukrayna 22-26 qəpik, Belarusda 21,9-78,2 qəpik, Rusiyada 15,3-18,2 qəpik arasında dəyişir.

Tarif dəyişikliyi nəticəsində qaz hasilatı və təchizatı ilə məşğul olan təsərrüfat subyektlərinin dövlət büdcəsindən asılılığı tədricən azalacaq, büdcədə sərbəstləşən vəsait sosialyönümlü tədbirlərə yönəldiləcək.

Ötən gün metro da zərərlə işləməsi haqda hesabat yayıb. "Bakı Metropoliteni" QSC 2020-ci ili 83,543 milyon manat zərərlə başa vurub ki, bu da 2019-cu illə müqayisədə 51,7% çoxdur. Beləcə səhmdar cəmiyyətinin yığılmış zərəri 17,35% artaraq 565,24 milyon manat təşkil edib.

Ötən il "Bakı Metropoliteni"nin sərnişindaşımadan gəlirləri 21,623 milyon manat (əvvəlki ilə nisbətən 68,6% az), dövlət büdcəsindən aldığı dotasiya 67,679 milyon manat (37% çox), sair əməliyyat gəlirləri 3,534 milyon manat (38,1% az), istifadə etdiyi material ehtiyatlarının dəyəri 4,928 milyon manat (22,8% az), istifadə etdiyi neft məhsullarının dəyəri 680 min manat (9,3% çox), istifadə etdiyi elektrik enerjisinin dəyəri 6,628 milyon manat (40,9% az), istifadə etdiyi qazın dəyəri 168 min manat (2,3% az), istifadə etdiyi suyun dəyəri 4,156 milyon manat (0,8% çox), işçi heyəti üzrə xərcləri 44,66 milyon manat (3,1% az), torpaq, tikinti və avadanlıqlar üzrə amortizasiya xərcləri 103,413 milyon manat (7,9% çox), qeyri-maddi aktivləri üzrə amortizasiya xərcləri 179 min manat (17,8% çox), tikinti və avadanlıqlarının qalıq dəyəri 666 min manat (44,8% çox), digər xərcləri 7,532 milyon manat (19,15% az), sair əməliyyat xərcləri isə 3,37 milyon manat (29,1% az) təşkil edib.

Bu məlumat isə metropolitendə də qiymətlərin artacağını proqnozlaşdırmağa əsas verib.

Maraqlıdır, bu qədər bahalaşmanın fonunda ölkədə qiymətlər necə dəyişir. Sputnik Azərbaycan olaraq bunu araşdırmağa çalışdıq. Öncəki 4-5 illə müqayisədə hazırda da əmək bazarında 150-250 manatlıq işlərə rast gəlmək olar.

Bəzi işlər üzrə tələblər yüksək olsa da, əməkhaqqı haqda konkret bir məlumat verilmir. Əməkhaqqının müsahibə əsasında təyin ediləcəyi qeyd olunur. Fotoqraf, marketoloq işləri, insan resurslarının idarəsi departamenti direktoru vəzifələrinə və digər vakansiyalara görə əməkhaqqının sırf müsahibə əsasında təyin ediləcəyi qeyd olunur.

Sığorta üzrə satış təmsilçisinə görə əməkhaqqı 250 manatdan başlayır. Satış mütəxəssisi üçün 450-500 manat arasında dəyişir. Alman dili müəllimi vakansiyasına görə əməkhaqqı 150 manatdan başlayır. Digər işlər üzrə əməkhaqqına nəzər yetirək:

Ofisiant 450-500 manat

PR menecer 500-600 manat

Hüquqşünas 800-1000 manat

Onlayn sifarişlər üzrə operator - 500 manat

Resepşn - 300 manat

Əczaçı - 350 manat

Mühafizəçi - 350 manat

Fəhlə 300-400 manat

Kassir - 350 manat

Əməkhaqqı aşağı olsa da, iş üçün tələblər yüksəkdir, müxtəlif dil bilikləri, İT bacarıqları, kompüter proqramlarını bilmək tələb olunur və bununla belə böyük öhdəliklər qoyulur.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2021-ci il mayın 1-nə ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin sayı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,3 min nəfər və ya 0,1 faiz artaraq 1678,4 min nəfər olub, onlardan 913,6 min nəfəri iqtisadiyyatın dövlət sektorunda, 764,8 min nəfəri isə qeyri-dövlət sektorunda fəaliyyət göstərib.

Muzdla işləyənlərin 19,7 faizi təhsil, 18,5 faizi ticarət; nəqliyyat vasitələrinin təmiri, 12,8 faizi sənaye, 8,3 faizi əhaliyə səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi, 7,2 faizi tikinti, 6,7 faizi dövlət idarəetməsi və müdafiə; sosial təminat, 4,5 faizi nəqliyyat və anbar təsərrüfatı, 3,4 faizi kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq, 3,4 faizi peşə, elmi və texniki fəaliyyət, 1,7 faizi maliyyə və sığorta fəaliyyəti, 13,8 faizi isə iqtisadiyyatın digər sahələrində məşğul olublar.

2021-ci ilin yanvar-aprel aylarında ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin orta aylıq nominal əməkhaqqı əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 1,9 faiz azalaraq 722,3 manat olub. İqtisadiyyatın mədənçıxarma sənayesi, maliyyə və sığorta fəaliyyəti, peşə, elmi və texniki fəaliyyət, informasiya və rabitə, eləcə də nəqliyyat və anbar təsərrüfatı sahələrində orta aylıq nominal əməkhaqqı daha yüksək olub.